Başak Nur GÖKÇAM
1995’ten bu yana her yıl iklim değişikliğine ilişkin yıllık değerlendirmelerin yapıldığı Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı’nın 28’incisi 30 Kasım-12 Aralık tarihleri arasında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)’nin Dubai kentinde düzenlenecek. Bu yıl BAE’nin başkanlığını yürüttüğü COP28 kapsamında Küresel Karbonsuzlaşmayı Hızlandırma girişimi açıklandı.
Girişim kapsamında, 118 ülke küresel yenilenebilir enerji kapasitesini 2030 itibarıyla 3 katına ve enerji verimliliğindeki ilerleme hızını iki katına çıkarma taahhüdünde bulundu. Taahhüdü imzalayan ülkeler arasında Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, Brezilya, Japonya, İngiltere, Meksika, Polonya, Almanya, Avustralya, Kanada, Danimarka, Fransa, Kenya, Hollanda, Nijerya ve İspanya yer alıyor. Türkiye, Çin, Hindistan ve Güney Afrika’nın ise söz konusu taahhütte henüz imzası bulunmuyor.
Girişim kapsamında küresel petrol üretiminin yüzde 40’ından fazlasını temsil eden 50 şirket, Petrol ve Gaz Karbonsuzlaştırma Sözleşmesi’ni (OGDC) imzalarken, metan emisyonlarını azaltım projeleri için bir milyar dolarlık finansmanın sağlanması taahhüdünde de bulunuldu. Açıklanan girişime ilişkin konuşan COP28 Başkanı Sultan Ahmed Al Jaber, küresel yenilenebilir enerji kapasitesini 3 katına ve enerji verimliliğindeki ilerleme hızını iki katına çıkarma taahhüdünü daha fazla ülkenin imzalaması için çağrıda bulundu.
Emisyonlar 2015’ten bu yana yüzde 8,6 arttı
Toplantıda, dünyada emisyona yol açan 352 milyon tesisin envanterini açıklayan Eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore, “Geçen yıl 80 bin tesisin yer aldığı envanter bu yıl 253 ülkedeki 352 milyon tesisi kapsadı. Bu yılki envanterde yer alan tesislerden alınan verilere göre, küresel emisyonlar 2022’de önceki yıla göre yüzde 1,5 artışla 58,5 milyar ton karbondioksit eş değeri seviyeye çıktı. Sera gazı emisyonları, Paris Anlaşması’nın imzalandığı 2015’ten beri yüzde 8,6 arttı. Küresel emisyonlardaki en büyük artışlar 2015’ten beri Çin’deki elektrik üretimi ve enerji kullanımından, Hindistan’da elektrik üretiminden ve ABD’deki petrol ve gaz üretiminden kaynaklandı” dedi.
Türkiye elektriğinin yüzde 91’ini temiz enerjiden üretebilir
Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi’nin (IPM) Türkiye’nin Karbonsuzlaşma Yol Haritası raporuna göre ise Türkiye’nin emisyonlarını karbon tutma ve yakalama teknolojileri kullanılmadan 2030’da 2018 seviyesine göre yüzde 32 ve 2050’de yüzde 68 azaltabileceği tespit edildi. 2050’de ise elektrik üretiminin yüzde 91’ini yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlayabileceği öngörülürken, ulaşım sektöründe temiz enerji dönüşümünün hızlanmasıyla elektrikli araçların binek araç pazarındaki payının yüzde 66’ya çıkabileceği hesaplanıyor.
7 ülke ‘kömür sonrası temiz enerji ittifakına’ katıldı
Toplantıda, ABD, Çekya, Dominik Cumhuriyeti, İzlanda, Kosova, Norveç ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, ‘kömür sonrası temiz enerji ittifakına katılarak, yeni kömürlü termik santrali geliştirmeme, mevcut kömür santrallerini aşamalı olarak kapatma ve kömürden temiz enerjiye geçişi hızlandırma taahhüdünde bulundu.
12 hastaneden 1’i kapanabilir
Fiziksel iklim riskleri konusunda çalışan araştırma kuruluşu XDI (Cross Dependency Initiative), Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar Konferansı’nın (COP28) Sağlık Günü’nde, iklim değişikliğinin yol açtığı aşırı hava olaylarının hastaneler üzerindeki etkisini inceleyen 2023 Küresel Hastane Altyapısı Fiziksel İklim Riski Raporu’nu yayımladı. Rapora göre emisyonların artması durumunda 2 bin 100’e kadar dünya genelinde her 12 hastaneden biri kısmen veya tamamen kapanma, Türkiye’de ise yüzyıl sonunda 20 hastaneden birinin kapanma riski altında olacağı tahmin ediliyor.
Kayıp Zarar Fonu katkısı, hedeflenenin yüzde 1’i değil
İklim krizinin giderek artan etkilerinin gelişmekte olan ülkelerde yarattığı hasarı tazmin etmek için oluşturulan Kayıp Zarar Fonu’na ülkelerin taahhüdü 600 milyon dolara ulaşırken, bu rakam ilk etapta fon için hedeflenen 100 milyar dolar büyüklüğün yüzde 1’ini dahi oluşturmadı.
Anlaşmaya varılmasını takiben COP28’in ev sahibi ülkesi Birleşik Arap Emirlikleri fona 100 milyon dolar, Almanya 100 milyon dolar, İngiltere 50,6 milyon dolar, ABD 17,5 milyon dolar, Japonya 10 milyon dolar, İtalya 109 milyon dolar, Fransa 109 milyon dolar, İspanya 21,8 milyon dolar, Hollanda 16,3 milyon dolar, Kanada 11,8 milyon dolar ve Danimarka 25 milyon dolar, Avrupa Birliği ise fona 27,1 milyon dolar katkı sağlayacağını duyurdu.
