TBMM Genel Kurulunda, Saadet Partisi, İYİ Parti, HEDEP ve CHP’nin gündeme ilişkin grup önerileri kabul edilmedi.
Genel Kurulda, gündem dışı konuşmalar ve grup başkanvekillerinin değerlendirmelerinin ardından siyasi partilerin gündeme ilişkin önerilerine geçildi.
Saadet Partisinin “Uygur Türkleri”, İYİ Partinin “Devletin kamu düzeni ve güvenliği”, HEDEP’in “Milletvekillerinin dokunulmazlığı”, CHP’nin “Yaşlı kadınların yoksulluğu” konularındaki önergelerinin gündeme alınması önerileri görüşüldü.
Partisinin grup önerisi adına söz alan Saadet Partisi Grup Başkanı ve Muğla Milletvekili Selçuk Özdağ, Japonya’da düzenlenen “Uluslararası Uygur Forumu”na katıldıklarını hatırlattı. “Doğu Türkistan’da son zamanlarda büyük soykırımlar yapılmakta” diyen Özdağ, Çin’in bu bölgede insanları yurtlarından aldığını, ibadethanelerin kapatıldığını, insanların dillerine ambargo konulduğunu söyledi.
Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş’un İsrail mamüllerini Meclis’in lokantalarındaki menülerden kaldırdığını belirten Özdağ, Meclis Başkanı Kurtulmuş’a seslendi. Özdağ, “Japonya Parlamentosunun yapmış olduğunu TBMM Başkanı olarak sizler de yapabilirisiniz. Oraya dünyanın her bir yerinden yaklaşık 200’e yakın milletvekili geldi. Siz de bunu yapabilirsiniz. Doğu Türkistan ile ilgili yapın, Çin’e de bunları dile getirmiş olun.” dedi. Çin’e de seslenen Özdağ, Çin’den kapıları kendilerine açmasını isteyerek şu ifadeleri kullandı:
“Çin’e diyorum ki madem Batı dünyası seni istismar ediyor, gel hemen kapılarını aç. Akademisyenler, siyasetçiler, hep beraber Çin’e gidelim. Doğu Türkistan’da kamplar var mı? Dilleri, kültürleri yasaklanmış mı? Bunları yerinde görelim.”
“Tarihin gelmiş geçmiş bütün yasalarına göre insanlık suçu”
İYİ Parti Tekirdağ Milletvekili Selcan Hamşıoğlu ise Uygur Türklerinin “kürtajdan, kısırlaştırmaya, sürgünden nükleer denemelere, beyin yıkama dahil her türlü işkenceye maruz kaldığını”, soydaşların “soykırımlar tarihinin en kanlı sayfalarına mağdur” olarak kaydedildiğini, “yaşanan trajedinin herkesin bildiği bir sır olarak kaderine terk edilmesine” isyan ettiğini söyledi.
Hamşıoğlu, “Doğu Türkistan’da olanlar İslamofobi başlığına da sıkıştırılamaz. Tarihin gelmiş geçmiş bütün yasalarına göre insanlık suçudur.” dedi.
HEDEP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, “Doğu Türkistan’da yaşananların bir soykırım” olduğunu belirterek, bunu Çin’in de kabul ettiğini öne sürdü. Gergerlioğlu, “Toplama kamplarında şu ana kadar 5 milyon kişiyi toplamışlar. Dini ve etnik bir soykırım yapıyorlar.” ifadesini kullandı.
MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay da “Doğu Türkistan meselesinin” öteden beri MHP’nin davası, temel meselelerinden birisi olduğunu vurguladı. Akçay, “Doğu Türkistan, Uygur Türkleri’nin davası, öteden beri bizim meselemiz olmuştur. Sadece Genel Başkanımızın bu meseleler konusunda yaptığı açıklamalar ve çalışmalar ciltlerce kitap olur. Kaldı ki, 57. Hükümet döneminde Doğu Türkistan’ı ziyaret ederek bu süreler içerisinde bu ziyaretin yarısını da Doğu Türkistan’da ve Kaşgar’da geçirmiştir. Bu mesele ABD ve başka emperyal bayraklar altında ve FETÖ’nün birtakım kendi strateji meseleleri çerçevesinde değerlendirilemez.” dedi.
Türkiye’nin bir gündeminin olduğunu belirten Akçay, bu çerçevede kendilerinin, Hükümet’in ve Dışişleri Bakanlığının bu meseleyi takip ettiğini kaydetti.
“Dünyanın tüm uyarılarına rağmen Çin harekete geçmiş değil”
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer de “Doğu Türkistan’da toplu gözaltı kampları, asimilasyon, işkence, istismar, yargısız cinayetler” olduğunu, bunların tamamının uluslararası örgütler tarafından rapor edildiğini söyledi.
Tutuklananlar arasında çok sayıda tanınan akademisyen, sanatçı, sporcu, bilim insanı olduğunu aktaran Çakırözer, “Dünyanın tüm uyarılarına, çağrılarına rağmen maalesef Çin yönetimi bu konuda harekete geçmiş değil. Mevlüt Çavuşoğlu 2019 yılında ‘Biz Çin’e heyet göndereceğiz, özellikle Doğu Türkistan’a da gidecek. Bu konuda bir davet aldık, hazırlıklar başladı’ dedi. Yıl oldu 2023 bu heyet hala gitmiş ve değerlendirmelerini bizimle paylaşmış değil.” ifadesini kullandı.
AK Parti İstanbul Milletvekili İsmail Emrah Karayel ise Uygur Türkleri’nin soydaşları, dindaşları, kültürel olarak kardeşleri olduğunu vurguladı.
Türkiye’nin son dönemde Uygur Türklerinin haklarının gelişmesiyle ilgili Çin devletiyle yaptığı görüşmeler ve kazanılan hakların dikkate alınmasını isteyen Karayel, “Dışarıdan sırtında yumurta küfesi olmayanların konuşması kolaydır ama son 21 senedir AK Parti olarak Doğu Türkistan meselesini Çin’de de Birleşmiş Milletler’de de, bütün platformlarda da gerektiği gibi dile getirdiğimizi ifade etmek istiyorum.”dedi.
Görüşmelerin ardından yapılan oylamada, Saadet Partisi, İYİ Parti, HEDEP ve CHP’nin grup önerileri kabul edilmedi.
Genel kurulda daha sonra kentsel dönüşüme yönelik düzenlemeler içeren “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin görüşmelerine devam edildi.
